Eén op de zeven vrouwen in Nederland krijgt ooit in haar leven borstkanker. De nieuwe behandelmethode theranostiek kan hopelijk straks bepaalde vormen van borstkanker nog preciezer bestrijden. Hoe werkt deze behandeling?

Er zijn al veel behandelopties voor borstkanker, zoals een operatie, chemo- en radiotherapie. Daar komt binnenkort hopelijk een nieuwe methode bij, theranostiek. Biomedisch wetenschapper Simone Dalm van het Erasmus Medisch Centrum werkt met andere onderzoekers aan deze nieuwe behandeling.

"Bij theranostiek wordt een stofje radioactief gemaakt: dit stofje noemen we een radiotracer", vertelt Dalm. De radiotracers worden in het lichaam ingebracht en binden zich vast aan eiwitten die alleen voorkomen op kankercellen, en niet op gezonde cellen. Dalm: "Zie die radiotracer als een sleutel die alleen op een bepaald slot past, namelijk die eiwitjes op kankercellen."

Vervolgens vernietigen deze radiotracers met hun radioactieve materiaal de kankercellen. Het grote winstpunt: de gezonde cellen in het lichaam blijven onaangetast. "Theranostiek heeft dus een groot voordeel ten opzichte van chemotherapie, een behandeling die niet specifiek gericht is tegen kankercellen en daardoor ook veel gezond weefsel in het lichaam beschadigt."

Met theranostiek kankercellen detecteren, bestralen en daarna controleren

Een ander voordeel aan theranostiek is dat je met die radiotracers precies in de gaten kan houden óf er tumoren in het lichaam zijn. Als je het lichaam scant, kan je die tumoren - daar waar de radioactieve tracers zich hebben verzameld - makkelijk in beeld brengen. Dalm: "Met theranostiek kunnen we dus de kankercellen detecteren, specifiek bestralen en achteraf controleren of de behandeling effectief was."

Klinkt veelbelovend, maar zo'n specifiek eiwitje - of sleutel - vinden dat bijna alleen op kankercellen voorkomt, is nog best lastig. Ook kunnen die eiwitjes per kankersoort van elkaar verschillen, of zelfs per subtype binnen een kankersoort, zoals borstkanker. Dalm: "Gelukkig hebben we voor de meeste vormen van borstkanker een specifiek eiwit gevonden dat alleen op de kankercellen zit."

De behandeling theranostiek voor borstkanker zit nu nog in de testfase. Dalm: "Hopelijk kan het straks een extra behandeloptie zijn die de ziekte nog specifieker kan detecteren en bestrijden." Het allerbelangrijkste blijft volgens Dalm om er op tijd bij te zijn als je kanker hebt. "Controleer jezelf daarom regelmatig op mogelijke symptomen. Dit kan door te voelen, waarbij je alert bent op harde knobbeltjes of pijn in de tepel. Je kunt jezelf ook checken door te kijken naar je lichaam: denk aan dikke aders, een sinaasappelhuid, schilferende huiduitslag, kuiltjes en deukjes in de huid, zweren rond de tepel, of een verandering in de vorm of grootte van de borst."